In Quest of The Mythical Mate is een verwarrend boek. Het is een uiteenzetting van driehonder pagina’s die in principe leunt op één idee. Dat idee is prima, maar er rammelt ook veel aan.
Dat Bader een invloedrijke relatietherapeut is (ook in Nederland) is dan ook enigzins verwarrend. Het legt naar mijn mening een probleem bloot binnen dat vaker speelt binnen de (relatie)therapie modellen.
De inhoud
De theorie van het boek is redelijk gemakkelijk uiteen te zetten. Hij is gebaseerd op twee theorieën uit de ontwikkelingspsychologie. De eerste is van Loevinger en heeft zeven uitgangspunten:
- Relaties doorlopen een aantal stadia die overeenkomen met stadia uit de ontwikkeling zoals die zijn geformuleerd zijn door Margaret Mahler.
- Je ontwikkeling als kind heeft “dus”* een grote invloed op je relatie (haakjes door mij)
- Elk stadium in je relatie brengt bepaalde vaardigheden met zich mee die je onder de knie moet krijgen
- Elk stadium is moeilijker dan het volgende en houdt in dat er verschillende vaardigheden bijeen moeten worden gebracht
- Problemen in relaties ontstaan wanneer één van beide partners niet de stap weet te maken naar het volgende ontwikkelingsstadium
- Het stadium waarin iemand zich bevindt kan gediagnosticeerd worden
- Je kunt therapeutische interventies inzetten die zijn gericht op elk stadium
Kort samengevat: je maakt als kind een ontwikkeling door. Die ontwikkeling volgt een specifiek pad waarin je steeds moeilijker dingen gaat doen. Relaties volgen datzelfde pad. Als je dus ergens in je jeugd bent blijven steken in je ontwikkeling, zal dat waarschijnlijk ook het geval zijn in je relatie. Gelukkig kunnen we vaststellen waar je bent vastgelopen en als we dat weten specifieke interventies inbrengen.
De stadia die Margaret Mahler heeft geformuleerd zijn:
- The Symbiotic Stage: hier vloeit het kind samen met zijn ouders
- Differentiation Stage: hier durft het kind langzaam los van zijn ouders te oefenen
- Practicing Stage: hier wil het kind steeds meer los van de moeder spelen
- Rapprochement Stage: hier zoekt het kind weer meer aansluiting met de moeder, terwijl de ontdekking van de buitenwereld ook op de agenda blijft staan
Voor stellen betekent dit dat ze na hun aanvankelijke verliefdheid waarin ze het gevoel hebben dat ze “één” zijn, vanzelf ook weer meer behoefte krijgen om zichzelf te laten gelden in de wereld. Als partners elkaar daar de ruimte voor kunnen geven, zullen ze uiteindelijk een samenwerking vinden waarin de liefde de vaste thuisbasis is van waaruit ze de wereld kunnen verkennen.
Tips en tops
De top aan deze theorie is dat het aandacht geeft aan de natuurlijke behoefte om je als mens te ontwikkeling buiten de relatie. Het legt de vinger op één van de zere plekken van EFT. Daar wordt er vanuit gegaan dat stellen steeds maar meer verbinding moeten kweken. Dat klinkt logisch en je ziet het in de praktijk ook wel terug.
Een andere top is het (minder vernieuwende) uitgangspunt dat patronen uit het verleden terugkomen in je relatie. Als je moeder altijd kritisch op je was, zou het wel eens kunnen zijn dat jij ook kritisch op je partner wordt. Of dat je juist helemaal geen kritiek durft te uiten omdat je daar een enorme hekel aan hebt gekregen.
Beide zijn volgens mij handige uitgangspunten bij elke relatietherapie. In dit boek wordt echter gesteld dat alle problemen in relaties voortkomen uit deze basisbeginselen. Dat lijkt me aperte nonsens. Je gaat dan voorbij aan onderzoek waaruit blijkt dat ongelukkige koppels:
- weinig tijd aan elkaar besteden
- specifieke negatieve communicatie laten zien
- vaak overmand worden door negatieve emoties
- juist weinig positieve emoties hebben
- duidelijk verschillende waarden en behoeften hebben
Dit zijn allemaal verklaringen waarom het in relaties mis kan lopen en wie daar geen aandacht aan geeft, loopt in mijn ogen het risico om dingen over het hoofd te zien.
Het bredere probleem
De populariteit van Bader is wat mij betreft symbolisch voor de weinig kritische houding ten opzichte van therapie modellen. Zoals Miller in “Better Results” al aangeeft, weten we eigenlijk nauwelijks waarom therapie werkt. Dat is voor relatietherapie niet anders.
Om nu op basis van een theorie te zeggen dat dit de “Holy Grail” van de relatietherapie is, lijkt me daarom wat voorbarig. Waar zijn de studies over dit onderwerp? Bader heeft er geen gedaan. Geen fundamenteel onderzoek zoals Gottman en ook geen effectonderzoek zoals talloze andere relatietherapie scholen. Zo blijft dit een van de vele slecht onderbouwde meningen in therapieland.
